Beleidsdoelen

Bodemdaling is al lang een probleem in veengebieden. In de Utrechtse veenweiden ligt de grootte van de bodemdaling veelal tussen 0,5 en 1 cm per jaar. In de agrarische gebieden leidt de zakkende veenbodem (in de toekomst) tot hoge kosten voor het waterbeheer. Daarnaast komen bij oxidatie van de veenbodem ook broeikasgassen vrij (meestal CO2). Dat draagt bij aan de klimaatverandering. In het Klimaatakkoord is daarom de doelstelling opgenomen dat de veenweidegebieden uiterlijk in 2030 gezamenlijk een reductie in jaarlijkse broeikasgassenuitstoot moeten hebben behaald van 1 Mton CO2-eq. De provincies hebben daarbij de opdracht om via een Regionale Veenweiden Strategie (RVS) aan te geven hoe deze doelstelling uit het Klimaatakkoord te realiseren. De RVS is een strategie voor de middellange termijn, bedoeld om de koers uit te zetten voor de komende 10 jaar met een doorkijk naar 2050.

In 2020 hebben wij, in nauwe samenwerking met waterschappen en gemeenten, een begin gemaakt met het opstellen van de Utrechtse RVS (vaststelling eind 2021). Bodemdaling is een integraal vraagstuk waarin ook andere opgaven, zoals natuur- en wateropgaven, verduurzaming van de landbouw en energieopgaven een rol spelen. Er is ook een nauwe samenhang met het stikstofdossier. Het Rijk heeft voor de eerste paar jaar middelen beschikbaar gesteld: de zogenaamde ‘Impulsgelden veenweiden’ (voor Utrecht € 18 miljoen). Deze kunnen via gebiedsprocessen worden ingezet voor een mix aan maatregelen om de bodemdaling te remmen. Het Programma Aanpak Veenweiden (PAV), uitgevoerd door de gebiedscommissie Utrecht-West, is in 2019 afgerond en in 2020 geëvalueerd. Lopende en nieuwe activiteiten op het gebied van een reductie van CO2-emissie uit de veenbodems / afremmen bodemdaling vinden binnen de provinciale organisatie plaats vanuit het programma ‘Toekomstperspectief veenweiden’. Dat is in 2020 nieuw ingesteld. De basis voor dit nieuwe programma is het ‘Uitvoeringsprogramma bodemdaling provincie Utrecht 2020-2023’, vastgesteld door PS op 30 september 2020. Dit uitvoeringsprogramma rust op vier pijlers: 1) kennisontwikkeling, 2) stimulering en regelgeving, 3) bewustwording en samenwerking en 4) gebiedsprocessen. In samenhang hiermee is in 2020 begonnen met het opstellen van een nieuwe ‘subsidieverordening bodemdaling’. Vaststelling hiervan wordt voorzien najaar 2021. Afgelopen jaren zijn diverse gebiedsprocessen gestart waarin veenweideninfiltratiesystemen (onderwaterdrainage) als maatregel tegen bodemdaling wordt toegepast. Deze projecten zetten we door en we leren ervan voor de toepassing in andere gebieden. Naast gebiedsprocessen werken we ook aan kennisontwikkeling en kennisdeling. Onder andere door samenwerking met landelijke monitoring- en onderzoekstrajecten (NOBV, KKB) en via projecten. Begin 2020 is opnieuw aan een jonge melkveehouder uit het veenweidegebied een Nuffield Scholarship toegekend. Helaas heeft de Corona-pandemie de mogelijkheden voor de invulling tot nu toe beperkt.